Phát hiện và phòng trừ rầy nâu hại lúa
KINH NGHIỆM PHÒNG TRỪ RẦY NÂU HẠI LÚA
1 – Nhận biết và phát hiện rầy nâu:
Nhận biết: Trứng rầy nâu nhỏ, hình bầu dục cong, một đầu lớn một đầu nhỏ trong suốt được rầy trưởng thành đẻ trong gân bẹ lá lúa, mỗi rầy cái có thể đẻ từ 400 – 600 trứng. Rầy nâu lúc nhỏ có thân hình tròn trĩnh, màu đen xám, sau màu vàng nâu. Rầy non thường ít di động chỉ tập trung ở gốc lúa hút dịch cây. Rầy nâu trưởng thành có màu nâu, có 2 dạng: cánh dài phủ kín bụng; cánh ngắn cánh ngắn khoản 2/3 thân. Khi thiếu ăn, hoặc điều kiện ngoại cảnh bất lợi, thì chúng sẽ tự biến đổi từ cánh ngắn sang cánh dài để di chuyển sang nơi khác. Mật độ rầy cao có thể gây cháy rầy trên diện rộng, rầy nâu thường hai nặng lúa chiêm xuân lúc giai đoạn trổ bông – chín.
Phát hiện: Cần kiểm tra ruộng 3 – 5 ngày/lần. Chọn từ 2 – 5 điểm, mỗi điểm cách nhau 5 – 10m, thường cách bờ ruộng 1m. Nhìn kỹ gốc lúa, sẽ thấy rầy bò hay nhảy, hoặc bơi trên mặt nước. Mật độ rầy khoảng 500 con/m2 là đến ngưỡng phòng trừ.
2 – Kinh nghiệm phòng trừ rầy nâu:
Dùng các loại thuốc trừ rầy đặc hiệu, tác động nội hấp cao như: hỗn hợp nhóm Buprofein + Cácbamát; hỗn hợp nhóm Cácbamát + Fipronin; hoạt chất Thiamethoxam; hoạt chất Imidacloprid;…; có tính an toàn với thiên địch (ong mắt đỏ, bọ rùa, nhện,…), ít độc hại với con người và vật nuôi. Khi rầy nâu nhiễm các loại thuốc nội hấp, chúng ngừng chích hút và bị tiêu diệt sau đó 12 – 36 giờ, hiệu quả của thuốc kéo dài từ 7 – 10 ngày.
Rầy nâu là loại côn trùng có tính kháng thuốc cao, khi sử dụng nhiều lần một loại thuốc hoặc mật độ rầy cao, tỷ lệ rầy trưởng thành nhiều, thì cần tăng nồng độ thuốc đang sử dụng lên 1,5 lần hoặc phối hợp thêm nhiều loại thuốc khác nhau để đạt hiệu quả.
Nếu mật độ rầy cao dẫn đến cháy rầy cục bộ, thì cần tăng gấp 2 lần nồng độ, liều lượng các loại thuốc đang sử dụng. Phun xịt ướt cả gốc-thân-lá lúa thì rầy sẽ chết tức thì do tác động 2 cơ chế nội hấp và tiếp xúc mạnh của thuốc. Ngoài ra, nếu mật độ rầy thấp, thì sử dụng các loại thuốc có tác dụng nội hấp chỉ cần phun xịt trên tán lá, sau 4 giờ nếu không gặp mưa sẽ có đạt kết quả.
Bên cạnh đó, khi dùng thuốc diệt rầy cần pha thêm chất bám dính. Nếu không có chất bám dính thì bà con có thể dùng nước rửa chén Mỹ Hảo hoặc Sunlight, nhỏ từ 7 – 10 giọt nước rửa chén vào bình xịt 12 – 15 lít để tăng độ bám dính của thuốc, và tăng tính hiệu quả diệt rầy thêm 5 – 10%.
3 – Kinh nghiệm khống chế sự lây lan của Rầy nâu:
Những ruộng lúa không ngăn được rầy, nhất là giai đoạn đầu, dẫn đến cháy rầy, cho năng suất thấp và còn tiềm ẩn nguy cơ lây truyền bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá,… Vì vậy việc quản lý rầy nâu ngay từ đầu vụ là rất quan trọng.
Ngừa ngay từ khâu giống: Theo ông Phan Đức Minh, một người dân trồng lúa ở An Giang đã cho biết kinh nghiệm quản lý rầy trên lúa của mình: “Khi ngâm ủ giống: 12 tiếng đồng hồ trước khi đem gieo sạ, ông dùng thuốc Actara 25WG, liều lượng 2g/20kg giống. Do giống lúa ông trồng dễ nhiễm lúa von, nên có xử lý thêm với Carban trước khi đem ngâm ủ, liều lượng 60cc/20kg giống. Một ngày trước khi đem mạ ra cấy, ông phun Actara liều lượng 6g/90m2 mạ cấy cho 1ha nhằm diệt rầy. Nếu thấy rầy xuất hiện trọng giai đoạn mạ, phải kịp thời ngăn chặn không cho chúng lây lan khi cấy ra diện rộng. Sau khi cấy 3 ngày, bón thêm 5kg DAP + 3kg Urê để giúp lúa chống chịu, giúp lúa non vượt qua sự gây hại của bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá. Sau khi cấy 15 ngày, nêu thấy có rầy trưởng thành di trú đến, mật độ khoảng 3 con/m2 tiến hành phun Actara liều lượng 1g/bình 16 lít, phun 2 bình/công. Đến 60 ngày sau khi cấy lúa sắp trổ, nếu có rầy cám xuất hiện, thì ông cho áp dụng biện pháp rải cát + 1 chai Bassan 1 (9 chai/ha) hiệu quả diệt rầy triệt để đạt tuyệt đối”.
Nhờ cách làm trên, không chỉ diện tích lúa của nhà ông Minh mà cả những diện tích của nông dân trong vùng đều không bị thiệt hại do rầy nâu. Theo ông Minh, nều trường hợp không xử lý giống thì phải phun thuốc thêm đến 2–3 lần và lượng thuốc phun cũng cao hơn.
Thực hiện triệt để “4 đúng”: Ông Nguyễn Hữu Bê ở Cần Thơ thì cho biết cách quản lý rầy: Hạt giống trước khi đem gieo sạ được xử lý bằng thuốc Cruiser Plus 312.5FS, liều lượng 5cc/20-25kg thóc giống, bảo vệ được cây lúa từ 15–20 ngày đầu, giúp cây mạ mập mạp, ngăn ngừa được bù lạch giai đoạn đầu, hạn chế được một lần bón phân (khoảng 4-6kg/công). Thường xuyên thăm đồng, khi thấy những miếng ruộng kế bên có rầy nâu thì tiến hành phun ngừa, thường khoảng 2 bình 16 lít/công, bằng các loại thuốc Actara, Admire…, việc phun ngừa trước sẽ giảm được số bình phun đáng kể, ngăn ngừa rầy nhân mật số, nếu mật số rầy cao phải phun đến 4-5 bình/công/lần phun. Khi phun thuốc phải tuân thủ 4 nguyên tắc đúng:
Đúng lúc: Khi thấy trứng rầy nở hết, đa số rầy đang ở tuổi 2-3, hãy xịt thuốc ngay, hay xịt thuốc khi thấy rầy trưởng thành di trú từ những ruộng vừa cắt lúa xong bay qua.
Đúng cách: Khi phun thuốc, đưa vòi phun xuống sát ngọn lúa, phun chậm, quan trọng là phải nâng mực nước lên khoảng 2/3 hoặc có thể là 1/2 cây lúa. Sau khi phun xong, tháo hết nước ra trong vài ngày để diệt gọn rầy. Có thể trộn Bassan với dầu nhớt cũ đổ ở đầu nguồn nước bơm để thuốc theo nước lan tỏa ra khắp ruộng cộng với thuốc bên trên xịt xuống để diệt rầy hiệu quả.
Đúng thuốc: Luân phiên các loại thuốc đặc trị rầy như Actara, Admire,…
Đúng liều: Theo khuyến cáo, đồng thời đảm bảo đủ lượng nước trên đơn vị diện tích.
